تاریخچه
امروزه یکی از دستاوردهای بزرگ انسان، تولید ثروت مبتنی بر دانش بوده است. این دانش بدین حجم میسر نشده است مگر با پژوهش فراگیر و توسعه آن به منظور دستیابی به ارائه خدمات، فناوری ها و محصولات برآمده از آن در جهت رفاه حال و ارتقای کیفیت زندگی انسان.
در واقع تکیه و تمرکز بر این فرآیند یعنی تولید علم، تبدیل آن به فناوری و در نهایت تولید محصول مایه برتری و توان اقتصادی جوامع پیشرفته و اقتصادهای نوظهور و قدرتمند در عرصه جهانی است. اما آنچه که پویایی این جوامع دانش بنیان را تضمین می کند مدیریت خلاق و روزآمد آن بوده و از این رو خود این فرآیند نیز به عنوان موتور محرکه پیشرفت دائماً مورد تحلیل، تحقیق و نقد قرار می گیرد؛ به بیان دیگر بهره وری هرچه بیشتر این فرآیند بنحویکه پاسخگوی مقتضیات و نیازهای روز باشد از اهداف بنیادین مدیران چنین جوامع دانش بنیان و پژوهش محوری است.
ایده آزمایشگاه جامع تحقیقاتی نیز برآمده از رویکردی نقادانه و تحلیلی به موضوع فوق در دو، سه دهه اخیر است. در واقع با گسترش فناوری های نوین و ابداع دستگاه های پیشرفته تحقیقاتی که بسیار گران قیمت و هزینه نگهداری آنها بسیار بالا بوده و کار با آنها نیاز به متخصصین و کارشناسان با تجربه و ماهر دارد، هر نهاد تحقیقاتی بطور مستقل و مجزا توان خرید و بهره برداری از این دستگاه ها و ادوات پیشرفته را ندارد و حتی در صورت خرید و بهره برداری، ارائه خدمات محدود به همان نهاد مستقل بوده و امکان ارائه فراگیر خدمات میسر نیست. هدف از تأسیس و راه اندازی آزمایشگاه جامع تحقیقات رفع این معضل و بهینه سازی فرآیند تحقیق و توسعه در جوامع دانش بنیان و صد البته دانشگاه ها و مراکز پژوهشی است. این آزمایشگاه ضمن به حداقل رساندن تمامی هزینه ها که از کاهش هزینه خرید تکراری دستگاه ها یا دستگاه های بی مصرف به علت نداشتن دانش و نیروی خبره کار با آن و کاستن از بار و هزینه استخدام و یا تربیت نیروی انسانی کارشناس دستگاه ها ناشی می شود، همراه با استفاده از دانش و توانایی متخصصین رشته های مختلف به صورت متمرکز و همزمان با آن تمرکز درخواست ارائه خدمات در یک مجتمع، جملگی با صرفه جویی و هدایت درست منابع مادی و انسانی، باعث ایجاد رونق کاری و حداکثر بازدهی اقتصادی می شوند.
دانشگاه علوم پزشکی ایران با همین هدف و در چارچوب سیاست های تبیین شده از سوی مقام معظم رهبری در اجرای اقتصاد مقاومتی از سوی دولت محترم و خدمتگزار، اقدام به تاسیس آزمایشگاه جامع تحقیقات نموده است تا با استفاده حداکثری از زمان، منابع و امکانات و نیز همه ظرفیت های موجود، راه را برای تحقیق و توسعه، احداث شرکت های دانش بنیان و کارآفرینی در چارچوب اقتصادی مقاوم و استوار و با تکیه بر افزایش تولید و ثروت ملی و مدیریت مصرف هموار سازد. ان شاء الله
دستورالعمل تدوین برنامه آزمایشگاه جامع (Master Plan) تحقیقاتی توسط اعضای هیئت علمی و مراکز تحقیقاتی دانشگاه
مقدمه
برنامه جامع تحقیقات، حوزه علائق و خط مشی فعالیت‌های علمی – تحقیقاتی اعضای هیئت علمی و گروه‌های آموزشی را با رویکردی استراتژیک به سمت آزمایشگاه جامع تحقیقات هدایت می‌کند. هدف از تهیه و تدوین برنامه آزمایشگاه جامع تحقیقات در دانشگاه تلاش برای انسجام بخشی در فعالیت‌های پژوهشی در راستای ارتقای کیفیت و کارائی و بهبود مستمر خدمات آزمایشگاه جامع تحقیقات با کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدی و سود آوری از طریق مدیریت صحیح منابع و ارتقاء رضایت جامعه دانشگاهی از خدمات آزمایشگاه جامع تحقیقات و ارتقاء نگهداری و کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی و ضریب بهره‌وری از تجهیزات و توسعه و نوآوری و ارائه خدمات فن آوری‌های نوین، هدفمند کردن پژوهش و ارتقاء کمی و کیفی فعالیت‌های تحقیقاتی در بین اعضای هیئت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی است. کلیه طرح‌های تحقیقاتی و پایان نامه‌ها دکترا، ارشد و رساله‌های دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلیPhD که در گروه‌ها تعریف می‌شوند باید در راستای وظایف شورای اجرایی و راهبری در برنامه آزمایشگاه جامع تحقیقاتی بررسی و تعیین نحوه هزینه اعتبارات و تصویب نیازهای تجهیزاتی و نحوه تأمین نیروی انسانی مورد بحث داشته باشند. علاوه بر این برنامه‌های آزمایشگاه جامع تحقیقات، یک بانک اطلاعاتی از حوزه‌ها و زمینه‌های تحقیقاتی و مزیت‌های نسبی پژوهشی دانشگاه را تشکیل می‌دهد که از این اطلاعات در برنامه‌ریزی‌های کلان دانشگاه و همکاری‌های پژوهشی با دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌های دولتی و مراکز خصوصی استفاده می‌شود.
اعضای هیئت علمی موظفند باتوجه به زمینه تخصصی و علائق تحقیقاتی، به صورت منفرد " یا به طور مشترک" برنامه جامع تحقیقات خود را (صرفا" مشارکت در یک برنامه) تدوین و ارائه نمایند. باتوجه به اهمیت فعالیت‌های گروهی، آن دسته از اعضای هیئت علمی که به دلیل همگرایی تخصص‌های خود برنامه جامع تحقیقات مشترک تعریف و تدوین نمایند، به صورت مضاعف از حمایت‌های پیش‌بینی شده آزمایشگاه جامع تحقیقات بهره مند می‌شوند .
سیاست های حمایتی و تشویقی دانشگاه به توسط آزمایشگاه جامع تحقیقاتی متعاقبا" توسط حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه اعلام می شود.
بطور مثال: ابداع روش آزمایشگاهی جدید که منجر به چاپ و سایتیشن شود.
همکاری در راستای تولید وسایل و تجهیزات با دانشکده فنی و مهندسی و استاد شیمی کاربردی و فیزیک نظری و کاربردی.
الف- اهداف
1- انجام تحقیقات مستمر دانشگاهی با احتساب به افزایش درآمدی و سودآوری با مدیریت منابع تجهیزاتی موجود در دانشگاه در راستای چشم‌انداز توسعه علمی کشور
2- هدایت پایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی پزشکی و دیگر دانشجویان ارشد به منظور رفع نیازها و اولویت‌های اصلی پژوهشی کشور
3- فراهم نمودن زمینه‌های انجام تحقیقات گروهی در دانشگاه و بین دانشگاهی و فعالیت بین‌المللی
4- دستیابی به بانک اطلاعات مدون در زمینه‌های تحقیقاتی به منظور تسهیل در برنامه ریزی کلان دانشگاه جهت همکاری مشترک با دستگاه‌ها و سازمان‌ها
5- تشکیل بانک نمونه‌های بیولوژیک برای انجام پروژه‌های آینده‌نگر
6- تولید علم و ابداع تجهیزات و فن آوری های Hi Tech
ب- اصولی که در تهیه و تدوین برنامه استراتژیک آزمایشگاه جامع تحقیقاتی باید مورد توجه قرار گیرد
-1تکیه کردن بر نقاط قوت اعضای هیئت علمی و گروه آموزشی
در تعریف و تدوین برنامه استراتژیک آزمایشگاه جامع تحقیقاتی توجه به نقاط قوت اعضای هیئت علمی و گروه‌های آموزشی و امکانات در اختیار اعضای هیئت علمی و گروه توجه ویژه شود. به بیان دیگر برنامه استراتژیک باید در راستای استفاده حداکثری از توانایی‌ها و امکانات اعضای هیئت علمی و گروه تعریف گردد تا از تعریف و اجرای طرح های تحقیقاتی متنوع در زمینه های متفاوت اجتناب گردد. البته نباید از نظر دور داشت که تا جای ممکن در تعریف استراتژیک به علائق تحقیقاتی شخصی (Field of interest) اعضای هیئت علمی توجه گردد و تا حد امکان برنام‌های استراتژیک آزمایشگاه جامع تحقیقات دانشگاه براساس نقاط مشترک این علائق تدوین شود.
-2 توجه به نتایج بلند مدت در تدوین برنامه استراتژیک آزمایشگاه جامع تحقیقاتی
با توجه به ذات برنامه استراتژیک آزمایشگاه جامع تحقیقاتی، رسیدن به اهداف بلند مدت مورد نظر می‌باشد و در ذیل برنامه آزمایشگاه جامع تحقیقات، طرح‌های تحقیقاتی با اهداف کوتاه و میان مدت تعریف خواهد شد. حداقل دوره زمانی اجرای برنامه آزمایشگاه جامع تحقیقاتی باید دوره‌های 5 ساله درنظر گرفته شود. درعین حال امکان تجدید نظر در برنامه جامع تحققات در طول زمان اجرای برنامه وجود دارد. بدین ترتیب در میانه اجرای برنامه استراتژیک می‌توان تغییراتی را باتوجه به تغییر ظرفیت‌های علمی اعضای هیئت علمی و گروه (از نظر نرم افزاری وسخت افزاری) و تغییرات بازار کار (تغییر نیازهای جامعه) اعمال نمود.
-3 توسعه نیروی انسانی و امکانات موجود دانشگاه در جهت اهداف برنامه آزمایشگاه جامع تحقیقاتی
اگرچه در تدوین برنامه جامع تحقیقاتی اعضای هیئت علمی و گروه باید به امکانات موجود توجه داشت، ولی خاطرنشان می‌گردد که با تعریف برنامه‌های آزمایشگاه جامع تحقیقاتی و هدایت طرح‌های تحقیقاتی و پایان نامه¬ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی گروه‌های مختلف پایه و بالینی در جهت اهداف آن، باید به صورتی برنامه ریزی شود که امکانات نرم افزای (جذب اعضای هیئت علمی) جدید و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی) و سخت افزاری (تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی) گروه‌های آموزشی نیز در همان راستا گسترش یابد.
-4 رابطه برنامه‌های استراتژیک آزمایشگاه جامع تحقیقات با بخش‌های صنعت داروسازی، حوزه سلامت و بهداشت و امنیت غذایی روانی جامعه
باید تاکید نمود که یکی از اهداف اصلی در تعریف تمام برنامه‌ها و طرح‌های کلان، حل مشکلات و برطرف کردن نیازهای جامعه و کشور است. تبدیل طرح‌های تحقیقاتی کلان به نتایج قابل استفاده در کشور که منتج به حصول درآمد، تولید فن آوری یا گسترش دانش می‌گردد یکی از موارد با اهمیت در تعریف برنامه‌های آزمایشگاه جامع تحقیقات به حساب می‌آید. در واقع یک برنامه جامع تحقیقات باید به صورت عملی با نیازهای جامعه همسو بوده و نتایج آن بطور ملموس در جهت رفع مشکلات موجود حوزه سلامت جامعه باشد.
